"Stilte voor de storm"

Zeilen is mijn grote passie. Zeilen betekent enerzijds overgeleverd zijn aan de elementen – het is wat het is –, anderzijds binnen die omstandigheden je eigen koers bepalen en handelen naar bevind van zaken. De elementen zijn altijd anders: veel wind, weinig wind, uit de goede hoek, of uit de verkeerde hoek, stroom mee, stroom tegen. Je hebt er allemaal mee te maken en je volgt nauwgezet de weerberichten om goed te kunnen anticiperen. Tégen de wind en stroom invaren probeer je te allen tijde te voorkomen. Toch kun je in een storm terechtkomen en dan heb je het er maar mee te doen. Dan is je enige doel nog om schip en bemanning veilig de haven in te krijgen…

In de bouw zitten we nu ook in een storm. We worden heen en weer geslingerd: wel grondstoffen, geen grondstoffen, prijsstijgingen, verschoven werken, vertragingen in de keten door onvoldoende personeel. We hebben de wind en stroom tegen. Het is zaak om met elkaar te proberen in de hele keten iedereen aan boord te houden en vooral alles en iedereen heel te houden tot de wind weer gaat liggen.

 "De samenhang tussen klimaatverandering, energietransitie en de storm waarin we verkeren is onmiskenbaar"

Tegelijkertijd schreeuwt het klimaat om aandacht. Terecht. Het reduceren van onze footprint is immers zo mogelijk nog urgenter dan de storm goed doorkomen. En het confronterende is, en dat lijken we gemakshalve te vergeten: er is een overduidelijke relatie tussen deze storm en de klimaatverandering. Laag water maakt dat grind en zand niet meer in grote hoeveelheden gevaren kan worden. Schepen die beschikbaar zijn worden voor hogere tarieven weggekocht door Duitse kolencentrales om kolen te varen. Kolencentrales die weer up en running zijn door de vreselijke gebeurtenissen in Oekraïne. De stijgende energiekosten leiden tot ongekende prijsstijgingen op onder andere cement. De samenhang tussen klimaatverandering, energietransitie en de storm waarin we verkeren is onmiskenbaar.

Hoelang kunnen we nog blijven bouwen met grondstoffen die tijdens productie veel CO2 uitstoten? Ineens komen twee enorme vraagstukken samen. Want alle energie-intensieve producten, zoals cement, worden onbetaalbaar. We staan op een kantelpunt waarin we als betonindustrie aan alles merken dat het nodig is om te verduurzamen. Niet omdat het een leuk verhaal oplevert voor op je website. Nee, omdat we nu voelen wat het betekent dat de aarde opwarmt, er droge zomers zijn, er te weinig water staat in de rivieren en energie onbetaalbaar is.

 "Hoelang kunnen we nog blijven bouwen met grondstoffen die tijdens productie veel CO2 uitstoten?"

Gelukkig is er zicht op verbetering. Er zijn heel veel onderzoeken gaande naar groener cement, naar alternatieven voor cement, naar hoogwaardig hergebruik van reststromen. Naar bouwen met minder beton, naar bouwen met oog op herbestemming enz., enz. Dat maakt dat ik hoopvol ben, maar achteroverleunen zal ik niet. Er is geen ontkomen meer aan dat we op korte termijn stappen moeten zetten om al deze innovaties toe te mogen passen in de gebouwde omgeving, uiteraard getoetst en met veiligheid op één. Zo werken we bijvoorbeeld aan richtlijnen om beton op prestatie te mogen toetsen en niet enkel op kg’s cement per m3.

Ik ben een positief gestemd mens en ik vertrouw erop dat we samen door de storm komen en onze lessen leren van deze storm. Dat we gaan bouwen met minder én duurzamer beton. Daarbij blijft het weer de spannende variabele. Want wat gaat er gebeuren met de woningmarkt? Wat betekent de stikstofproblematiek voor de bouw? Wat zijn de gevolgen van de rentestijgingen? Als ervaren zeiler weet ik dat het zal leiden tot een windstilte in de bouw. Maar wanneer deze gaat komen …? De weervrouw of -man die dat kan voorspellen, ken ik niet.

Voor nu is het ‘alle hens aan dek’ en samenwerken om veilig door deze fase van ‘storm voor de stilte’ te koersen. Om deze tijd niet alleen te gebruiken om ‘te overleven’, maar juist ook om de koers voor eens en voor altijd te verleggen naar duurzaam beton. Daar koers ik op.